فصلنامه انصاری


در دنیای امروز دانایی یکی از محورها و شاخص های اصلی پیشرفت و تعالی هر جامعه به شمار می رود سطح سنجش دانایی به میزان تولید و مصرف اطلاعات و گسترش دانایی به دسترسی آسان و سریع به منابع علمی موثق وابسته است بنابراین منبع اصلی تولید اطلاعات و دانش جدید در واقع حاصل فعالیت های پژوهشی است که انجام میگیرد. لذا تلاش در جهت کشف حقایق و دستیابی به جامعه مطلوب از رسالتهای اصلی انسان است. از همین جهت پژوهش و تحقیق در زندگی انسان اهمیت و جایگاه برجسته و انکارناپذیری مییابد. در جهان امروز پژوهش و تحقیق در عرصه توسعه و انکشاف یک جامعه سهم کلیدی را دارد. زیرا بدون پژوهش رسیدن به توسعه جامع و پایدار امکانپذیر نیست. در جوامع امروزی وضعیت تحقیقات یکی از شاخصهای اصلی توسعه کشورها محسوب گردیده و براساس وضعیت پژوهشهای انجام شده و ثبت مقالات علمی محققان کشورها در ژورنالهای علمی و بین المللی، پیشرفت آنان مورد سنجش و ارزیابی قرار میگیرد. بنا بر دیدگاه کارشناسان سرمایه، هر واحد سرمایه گذاری در عرصه پژوهش ،سودآوری ۳۰ واحدی را به دنبال دارد. سهم قابل توجه بودجه پژوهشی در کشورهای توسعه یافته، بیانگر دستاوردهای مفید و سازنده پژوهش، در عرصه های مختلف زندگی اجتماعی؛ از پیشرفتهای فنی و تکنولوژیک گرفته تا حل مشکلات اجتماعی و ساماندهی وضعیت اجتماعی است. از همین جهت است که جوامع توسعه یافته که از وضعیت اجتماعی سامانمند برخورداراند، در راستای توسعه بیشتر و نیز برای حل مسائل و مشکلات اجتماعیشان، از پژوهشهای علمی بهره میگیرند. به گونه ای که سهم بودجه پژوهشی آن کشورها ،۳-۴٪ تولید ناخالص ملی آنان در بودجه کل را به خود اختصاص میدهد.

باید در نظر داشت که بدون وجود نهادها و مراکز تحقیقاتی، حل مشکلات موجود و رسیدگی به آن دور از دسترس خواهد بود. اصولاً  بدون آگاهی و شناخت کافی و بدون پژوهش علمی در مورد مسائل فنی و اجتماعی، ارائه و طراحی پلان حرکتی برای بهبود و ارتقای وضعیت در بخشهای مختلف امکانپذیر نیست. اما واقعیت ناگوار در مورد کشورهایی مانند افغانستان، ضعف این کشورها در عرصه تحقیقات و فقدان وضعیت پژوهشی مناسب است. ارزیابیهای انجام شده مراکز و نهادهای ارزیابی سنجی، نشان دهنده فاصله چشمگیر و معنادار کشورهای عقب مانده مانند افغانستان، با استندرهای جهانی است. تعداد مقالات چاپ شده محققان کشورهای موسوم به جهان سوم، از جمله محققان افغانستانی در مجلات علمی و ژورنالهای بینالمللی، گویای وضعیت نامناسب این کشورها و کشور افغانستان میباشد. شاخصهای متعددی برای ارزیابی و مقایسه وضعیت کشورهای مختلف از نظر تحقیقاتی وجود دارد. به عنوان نمونه، آمریکا با ۴٪ جمعیت دنیا از سال ۱۹۰۱-۲۰۱۳، ۳۴٪ دریافت کنندگان نوبل را تشکیل میدهد و کشورهای اسلامی با بیش از یک میلیارد جمعیت، تنها دو نفر را در میان دریافت کنندگان جایزه نوبل دارند. بر اساس تحقیقات انجام شده تاکنون فقط ۱۷۰۰ مقاله علمی از آدرس افغانستان در ژورنالهای علمی بینالمللی به چاپ رسیده است که بیانگر رتبه ۱۵۳ افغانستان در میان کشورهای جهان میباشد. اما با در نظر داشت اینکه تنها ۲۰۰ مقاله آن توسط اندیشمندان داخلی نوشته شده و بقیه یا توسط اندیشمندان افغانستانی خارج از کشور نوشته شده و یا توسط نویسندگان خارجی مشغول در داخل کشور نوشته و ثبت شده است، رتبه افغانستان به مراتب پایینتر از آن قرار میگیرد.

با توجه به واقعیت موجود ،در افغانستان، نه تحقیقات از وضعیت مناسب برخوردار میباشد و نه دانشگاهها و مراکز علمی- تحقیقاتی، در قالب رسالت و قلمرو خود، جایگاه شایسته را دارا میباشند. هرچند که در سالهای اخیر و به ویژه استقرار نظام جدید در کشور و سهم گیری بخش خصوصی در حوزه آموزشی، تعداد مراکز دانشگاهی از لحاظ کمی با افزایش چشمگیری روبهرو گردیده است، ولی متناسب با رشد کمی پوهنتونها و مؤسسات تحصیلات عالی، در بعد تحقیقاتی جامعه، پیشرفت ملموسی قابل مشاهده نیست، زیرا در این بعد، هم از لحاظ کمی با کمبود مراکز تحقیقاتی مواجه هستیم و هم مراکز تحقیقاتی موجود از ضعفها و کاستیهای متعدد رنج میبرند. هرچند تلاشهای تازه ای در عرصه ارتقای کیفیت و توجه به تحقیقات آغاز شده است، اما دوران ابتدایی خود را سپری مینماید. در این میان، دولت به عنوان متولی اصلی سازماندهی سیاست پژوهشی در کشور، به دلیل مشکلات داخلی و صرف بودجه در عرصه های دیگر، تا هنوز نتوانسته است نقش موثر و مثبت خود را در این عرصه ایفا نماید .

با اذعان به اهمیت و ضرورت پژوهش و تحقیق، و با در نظر داشتن این امر که تحقیق و پژوهش متکی بر نیروهای توانمند و متخصص انسانی است، بار اصلی آن، بر دوش دانشگاهها و مؤسسات تحصیلات عالی قرار میگیرد. با استفاده از دانش و توانایی متخصصان است که میتوان از مشکلات جامعه رمزگشایی نموده و برای حل مسائل و موضوعات ناگشوده، تدبیر اندیشیده و راهکار ارائه نمود. کشور زمانی از منجلاب عقب ماندگی و فروماندگی کنونی رهایی یافته و مسیر توسعه و پیشرفت را می پیماید، که مراکز دانشگاهی و تحقیقاتی در عرصه انجام تحقیقات بنیادین و کاربردی فعال باشند. از طرف دیگر، استفاده از دانش و اندوخته های علمی متخصصان نیز منوط به دیدگاه حاکم در مراکز علمی و آموزشی و درنظرداشت بودجه و امتیازات لازم برای انجام این کار در جهت ایجاد انگیزهها و محرکهای لازم در محققان است، تا با آرامش و بدون داشتن دغدغههای جانبی، به فکر انجام وظیفه و رسالت سنگین خود در قبال جامعه باشند. داوری و قضاوت در مورد آینده پژوهش نیز دشوار و نابهنگام میباشد، اما قطعاً  توجه به مسائل شکلی و فراهم نگردیدن زمینه های ساختاری و بسترهای واقعی برای پژوهش و تحقیقات، سیاستهای دستوری را به ناکامی میکشاند. امید میرود که دستاندرکاران عرصه پژوهش با توجه به شناسایی ظرفیتهای واقعی و برنامه های کارشناسی، راهکارهای سازندهای را در پیش گرفته و کاروان پژوهش و تحقیق را در رسیدن به سرمنزل موفقیت حامی و همراه باشند.,بخش تحقیقات مؤسسه تحصیلات عالی خواجه عبدالله انصاری در راستای رسالت پژوهشی خود در مسیر توسعه و پیشرفت جامعه و نیز جهت رشد استعداد پژوهشگران و استفاده از توانایی های دانش آموختگان جامعه در مسیر گسترش علم و دانش در ساحه انسانی و فنی، تلاش می کند تا با همراهی بخش تحقیقاتی کشور، سهم خود را در سپهر پژوهش و تحقیقات به انجام رساند و در این راه طولانی و پر مشکلات، از همراهی و همکاری یکایک قلم به دستان، محققین، اساتید و دانشجویان، استقبال مینماید. هیئت تحریریه جدید فصلنامه انصاری با استفاده از تجربه نیک گذشته و پاسداشت از تلاش و زحمات دستاندرکاران قبلی، با عزم و اراده جدی، استمرار حرکت پژوهشی و بهبود کیفیت تحقیقاتی را در دستور کار خود قرار داده، تمنای همکاری و همگامی یکایک فرهنگیان ،دانشوران و پژوهشگران در این عرصۀ گسترده و مهم را دارد.

لذا فصلنامه مذکور که حاصل تلاش اساتید و دانشجویان که هم با اصول و روش شناسی علمی آشنا می‌باشند و هم کاستی­های نظام تصمیم­ گیری را در کشور به خوبی درک کردند، سعی کرده است قدمی ولو اندک در جهت تخفیف این مشکلات از یک سو و پژوهش‌محور شدن نظام تصمیم‌گیری در کشور بردارد. بدینوسیله  از همه اندیشمندان و صاحبان فکر دعوت بعمل می­آورم که مطالب و یادداشتهای علمی خود را به فصلنامه ارسال کرده تا با استفاده از تجربیات و دانش این عزیزان بر غنامندی این فصلنامه هر روز افزوده شود


نوت: شما میتوانید دستورالعمل های نگارش علمی و نسخه کامل فصل نامه خواجه عبدلله انصاری را از آدرس های زیر دریافت نمایید.